C – ČIČMANY
Domki jak z piernika, czyli słowacka wieś malowana
Mikroskopijnych rozmiarów wieś w zachodniej Słowacji, oddalona czterdzieści kilometrów na południe od Żyliny. Więcej jest tu zabytkowych domów niż mieszkańców. Położone w Dolinie Rajeckiej między Górami Strażowskimi a Małą Fatrą Čičmany zamieszkuje niewiele ponad sto osób. Wieś jest żywym pomnikiem architektury ludowej.
Unikatową zabudowę tworzą drewniane chałupy z niezwykle kunsztownymi ornamentami. Domy malowano wapnem w celu ochrony przed wilgocią. Po pożarze w 1921 r. zaczęto stosować oryginalne zdobienia w geometryczne wzory.
Ucieszyłem się, kiedy szukając szczegółowych informacji o Cziczmanach przeczytałem, że część domów jest zaprojektowana przez słowackiego architekta Dušana Jurkoviča. Bardzo przypadł mi do gustu jego barwny ludowy styl.
Z twórczością architekta zetknąłem się już wcześniej m. in. spacerując po pięknym uzdrowisku w Luhačovicach (https://www.radekfogel.pl/l/luhacovice/), podziwiając kolorowe schroniska Libušín i Maměnka na przełęczy Pustevny (https://www.radekfogel.pl/p/pustevny/), czy też wspinając się na oryginalną wieżę w Rožnovie pod Radhoštěm. Przyjechaliśmy tu w środku zimy. Podczas jazdy śnieżyca dała się mocno we znaki. Na szczęście do celu dotarliśmy z niewielkim opóźnieniem.
Kiedy wjechaliśmy do wsi zobaczyliśmy szereg pięknych chat fantazyjnie zdobionych w przeróżne ornamenty. Dostrzegliśmy symbol koguta, rogów baranich, kurzych dupek, motyw fal, piór, czy też serca.
Opieką konserwatorską objęto ponad 100 domów, z czego 36 zaliczono do narodowych pamiątek kultury. Do najbardziej znanych chat należy Dom Radenov i Dom Gregorov.
Chaty pełnią funkcję muzeum etnograficznego. Wewnątrz znajdują się stroje ludowe, obrusy haftowane w cziczmańskie wzory, czy inne niezwykłe starocie. Z okazałym ludowym stylem wiejskiej zabudowy zetknąłem się wcześniej na Podlasiu przemierzając Krainę Otwartych Okiennic (https://www.radekfogel.pl/o/otwartych-okiennic-kraina/) oraz odkrywając urokliwe Zalipie we wschodniej Małopolsce ( https://www.radekfogel.pl/x-y-z-z/zalipie/). Čičmany jednak zadziwiają bardziej uporządkowaną formą i całym zjawiskowym konceptem etnograficznym. Motyw ornamentu zresztą wykorzystano również na strojach reprezentantów Słowacji w czasie Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 2012 r.
We wsi znajduje się także barokowy kościół (murowany 🙂), karczma oraz muzeum „Malowane na drewnie”. Na peryferiach zamontowano gigantycznych rozmiarów ławkę z widokiem na Góry Strażowskie oraz Wielką Fatrę. Mimo starań tam już jednak nie dotarliśmy. Przebrnięcie przez zaspy okazało się zadaniem niemożliwym 🙂 Będąc w okolicy warto zobaczyć niezwykłą ruchomą szopkę bożonarodzeniową w miejscowości Rajecká Lesná oraz zażyć kąpieli w termalnych basenach przypominających antyczny pałac w przepięknym kurorcie Rajecké Teplice (https://www.radekfogel.pl/r/rajecke-teplice/).